3 Temmuz 1799’da Macar kasabası Nagyszentmiklos’ta Sırp bir çiftçi tarafından toplamda 9.945 kilogram ağırlığında 23 altın parçadan oluşan bir hazine keşfedilmiştir.

Hazine, bulunduğu yere ithafen Nagyszentmiklos hazinesi olarak bilinmektedir. Yapılan tarihlendirmelere göre bu altın hazinesi 7. yüzyıla ve Avar Türklerine ait olduğu belirlenmiştir.

Kaplar; insan figürleri, hayvanlar, kuşlar, kanatlı mitolojik varlıklar, çiçekler ve geometrik desenlerle süslenmiştir. Bilim insanlarının yaptıkları araştırmalara göre bazı altın eserlerin üzerinde Avar Türklerine ait yazılar keşfedilmiştir. Bu yazıtlarla ilgili en önemli bilimsel araştırma Janos Harmatta tarafından yapılmış, kendisi Avar yazıtlarının Türkçe okuma denemelerini yapmıştır. 

Avarlara ait altın hazinesi şu an Viyana’da yer alan Kunsthistorisches Museum’da sergilenmektedir.

Üzengiyi Avrupa’ya tanıtan Avar Türkleri, Orta ve Doğu Avrupa’da 6. yüzyılın sonlarından 9. yüzyılın başlarına kadar süren Avar Kağanlığı’nı kurmuşlardır. Özellikle 568’den 626’ya İstanbul Kuşatması’na kadar Bizanslılarla mücadele içinde olmuşlar ve Slav kabileleri hakimiyeti altına almışlardır. Avarlar, gemi yapıp nehirde yüzdüren ilk Türk devleti olarak bilinir. Kurucusu Bayan Kağan’dır. 

Müzemizde yer alan Bayan Kağan heykeli yapılırken Nagyszentmiklos hazinesi bulgularından da faydalanılmıştır.